Arsène Chabanian (1864-1949) Part I

             
            1864- He was  born in the village Sunints of the Karin (Erzerum) province of  Western Armenia. At the same school he got his first painting lessons.

            1874- He left for Venice to study at Murad Rafaelian College. At that time the famous painter Antonio Ermolao Paoletti (1834 -1912), a good friend of the Mekhitarist Congregation, was tutor of painting in this well- known college.

            1883-He returned in his native town of karin. In 1891 he moved  to Batumi  for business and worked in a local branch of commercial  bank.

            In August 1891 he left for Theodosia  to meet  seascape painter Hovhannes  Aivazovski. The genial old painter gave him his benediction and advised  to go to the arts capital  Paris to improve his painting skill. By the way, this meeting with  H.Aivazovski played a decisive role in his definitive professional choice.

            In Paris he studied at the atelier of Gustave Moreau, then in the Julien Academy of Arts, attending the classes of prominent painters and tutors Jean-Paul Laurens and  Bejamens Costant.

            He equally worked  in diverse genres: landscape, genre  scenses, still-life and  portrait. Being still a student, Chabanian was also  interested in graphics and created a number of  impressing works in the  genre of eauforte.

Chabanian  stayed  in all French provinces  for some time: seashore Bretagne, Vendûe, South of France, everywhere studying the magic mystery of he sea and  painting numerous seascapes, each better of the other.

            1894-First exhibtions at the Salon of French artists.

            In 1896 it was exhibited at the Salon held in Paris.

            1898-Exhibited some of his famous paintings at the Gallery Georges Petit.

            1900- Exhibition of works at the Gallery Geroges Petit.

            The same year he participated in the Russian section of the Paris Universal  Exhibition with Hovhannes Aivazovski and Gevork Bashinjaghian. He presented  the paintings “The Lake”  and “Seascape in Moonnlight”.

            Chabanian became one of the founders of Paris “Association of Seascape Painters”. From time to time, he participated in diverse artistic and literary groups, organized in France or other countrics.

              1902- Chabanian deserved the title of Officer of the French Academy.         

            Chabanian was a  great  master of eau-forte. Being still a student. Chabanian was strongly attracted by the genre of eau-forte and his  researches of the following years allowed him to get more ability in it, especially in color eau-forte.

            And that was the  occasion  of organizing  in Paris an “Association of color gravure” one of the founders of which was Chabanian”.

            The French Government  bought his work called “In Moonlight” for the  Paris Museum of  Luxembourg and the paintings “Sunset in Bretagne”, “The Wave” and “Women Fishing Grabs” for other State establishments.

            1905-Great success at Gearges Petit Exhibitions in Paris.

            Chabanian had  personal  exhibitions in Alexandria and Cairo.

            In autumn 1907 the Paris color review “Illustrations” printed  Chabanian’s painting  “Women Fishing Crabs” (which was bought  for the Luxembourg Museum of Paris).

            French  Government awarded A.Chabanian with the order  of “The  Legion of  Honor”.

            1910- He participated in Brussels International Exhibitions of Painting and Sculpture and got wide press coverage.

            1913-Chabanian participated in an exhibitions at the Paris Artistic Salon. He presented the work called “Waves Bumping into Rocks”.

            1913 – Personal exhibition in Paris. It helped us to establish  that fifty-six works were presented, among which fourteen done in oil, the rest in pastel.

            1917- Personal  exhibitions in Paris.

            1917- Personal  exhibitions in London. “On the occasion of the exhibition presented  in London the English review “Studio” devoted numerous articles to the talented artist”.

            

             During his exhibition in London Princess Tacky and the cousin of the English King  purchased the painting  “Women Fishing Crabs” (It should be said  that  Chabanian  returned to this subject many times, both on canvas and in color eau-forte).

            The French Covernment  presented an Honor Album to USA President  Wilson on the  occasion of  the Peace  Treaty. The album contained reproductions of paintings by the best fifty  painters of France, an aquarelle by Chabanian among them.

            1920-Personal exhibitions in Paris at the  “Rus des Seize” Salon.  

            1923- Works by A.Chabanian, K.Adamian, H.Alkhazian, E.Chahine and H. Pushman were  exhibited at the annual salon in Paris.

            1926-Once  more an exhibition  of Chabanian’s paintings was organized at the Gallery Georges Petit in Paris.

            In 1929 A.Chabanian organized his personal  exhibition in Marseille.

            1926-1930-Chabanian periodically participated in exhibitions of Armenian painters  organized by the  “Ani” association. In 1939 it was exhibited at the  Paris salon, in 19433 at the salon of the Independents ^[1].

Арсен  Шабанян

1864-1949

            1864 г.- Родился в селе Сунинц провинции Карин (Эрзрум) Западной Армении. Начальное образование получил в местном училище “Арцнян”

            1874г. – Отбывает в Венецию и обучается  в школе Мурад-Рафаэляна. В те годы в знаменитой армянской школе рисование  преподавал известный живописец Антонио Ермолао Паолетти (1834-1912).

            1883г.- Возвращение в родной Карин. В 1891 г. переезжает в Батуми, где служит в одном из филиалов торгового  банка.

            В августе 1891г. отправляется в Феодосию, где гостит в доме мариниста Ивана Айвазовского. Получает  благословение  от Айвазовского как художник и приняв совет  гениального старца, решает отправиться в мировую столицу искусств-Париж, для совершенствования живописного мастертва. В целом его встреча с И.Айвазовским имела  решающее значение для окончательного определения его творческого пути.

           

            Париж: уроки в студии Гюстава Моро, затем Академия Жюльена – в классах известных педагогов – художников Жана Поля Лоранса и Бенжамена Констана.

            Шабанян путешествует по всей Франции:  прибрежная Бретань, Вандея, юг Франции и, везде, изучая волшебные  тайны моря, создает множество  мосрких  пейзажей, не уступающих один другому.

            1894г. – Первая выставка в салоне искусствоведов  Франции.

            В 1896 г. выставляется в организованном в Париже салоне.

            1898 г. Арсен Шабанян выставил в галерее “Жоржа Пти”.

            Шабанян выставил 60 своих картин.

            1900г.- Показ картин в парижском салоне  ”Жорж Пти”.

            В том же году вместе  с Иваном Айвазовским и Геворком Башинджагяном  принимает участие  в  русском разделе всемирной выставки в Париже. Были выставлены полотна  “Мосркой берег”  и “Морской пейзаж лунной ночью”.

            Шабанян становится одним из основателей  парижского “Общества маринистов”.

            Он периодически участвует в обьединениях приверженцев различных искусств и литературы, которые организовывались как во Франции, так и в других странах.

        

            1902г.- Шабанян удостаивается  титула офицера французской академии.

            Шабанян – мастер офорта. Будучи со студенческих лет увлечен офортом, Шабанян все более совершенствуется в этой области, отдавая предпочтение цветному офорту.

            Именно это послужило причиной организации в Париже “Общества цветной гравировки” одним из основателей которого был Шабанян”.

            Французское правительство покупает полотно “При лунном свете” для Люксембурского музея Парижа, а для других государственных  учреждений – полотна “Закат в Бретани”, “Волна” и “Женщины, ловящие крабов”.

            1905г.-Большая удача на выставке Жоржа Пти в Париже.

            У Шабаняна были индивидуальные выставки в Александрии и в Каире.

           
             Осенью 1907г.  парижский журнал “Иллюстрасьон” публикует цветную  репродукцию картины Шабаняна “Женщины, ловящие  крабов” (картина была куплена для Люксембургского музея в Париже).

            Французское правительство наградило Шабаняна орденом “Почетного легиона”.

            1910г. участие в международной выставке живописи и скульптуры в Брюселе.

            1913г. –Шабанян выставляется в Художественном салоне  Парижа. Там он выставляет картину “Волны, бьющиеся об скалы”.

            1913г. – персональная выставка в Париже, было выставлено 56 робот  из них 14 картин написанных маслом, остальные –пастель.

            1917г. Париж, персональная выставка.

            В 1917г. французское правительство купило у Шабаняна работы “Полнолуние” и “Марина” для Люксембургского музея  в Париже.

            Персональная выставка в Лондоне. “Английский журнал” Студио” посвятил талантливому художнику множенство статей по случаю  организованной в Лондоне выставки”.

            Во время лондоской выставки Шабаняна принцессой  Текки и племянницей  Английской  королевы была куплена картина “Женщины, ловящие крабов”. Отметим, что Шабанян неоднократно затрагивал эту тему, как на холсте, так и в виде цветной гравюры.

           Франзуское правительство в честь подписания международного  мирного договора дарит  президенту США В.Вильсону почетный альбом. В альбоме были представлены живопиные работы пятидесяти лучших  художников Франции, среди них находит место репродукция  одной акварели Шабаняна.

            1920г. Персональная  выставка в парижском салоне “Рью де Сез”.

            1923г.- В открывшемся в парижской  ежегодном  салоне  выставлялись А.Шабанян, К.Адамян, Г.Алхазян, В.Махохян, Э.Шаин и Г.Пушман.

            1926г. –В парижской галерее Жоржа Пти организовывается очередная  выставка работ Шабаняна.

            1929г. А.Шабанян организовывает  персональную выставку в Марселе.

            1926-1930гг. –Шабанян периодически участвовал в выставках союза “Ани”, организованного армянскими  художниками. В 1939г. выставляется  в парижском салоне, в 1943г.-в салоне Независимых.

            1949г. А.Шабанян скончался в Париже.

Արսեն Շաբանյան

1864-1949

            1864թ.- Ծնվել է Արևմտյան Հայաստանի Կարին (Էրզրում) գավառի Սունինց գյուղում: Նախնական կրթությունը ստացել է տեղի Արծնյան վարժարանում: Նկարչության առաջին դասերը ստացել է այդ վարժարանում:

            1874թ.- Մեկնում է Վենետիկ և ուսանում Մուրադ-Ռաֆայելյանի վարժարանում, որտեղ այդ տարիներին նկարչության առարկան դասավանդում էր ճանաչված գեղանկարիչ Անտոնիո Էրմոլաո Պաոլետտին  (1834-1912):

            1883թ. – Վերադարձ հայրենի Կարին: 1891-ին աշխատանքային գործերի բերումով տեղափոխվում է Բաթում` ծառայելով առևտրական բանկի մի մասնաճյուղում: Շարունակվում է զբաղվել նկարչությամբ:

            1891թ. օգոստոսին մեկնել է Թեոդոսիա` հյուրընկալվելով ծովանկարիչ Հովհաննես Այվազովսկուն: Որպես գեղանկարիչ ստանում է Այվազովսկու օրհնությունը  և, անսալով հանճարեղ նկարչի խորհրդին, որոշում է մեկնել աշխարհի արվեստների մայրաքաղաք Փարիզ` նկարչության մարզում կատարելագործվելու համար: Ընդհանրապես Հ.Այվազովսկու  հետ հանդիպումը վճռական նշանակություն է ունեցել նրա մասնագիտական ուղին վերջնականապես որոշելու համար:

           

            Փարիզ. դասառություն Գյուստավ Մորոյի  արվեստանոցում , այնուհետև` Ժյուլիեն ակադեմիա` ուսանելով երևելի մանկավարժ-նկարիչներ Ժան Պոլ Լորանսի և Բենժամեն Կոստանի դասարաններում:

            Շաբանյանն իրեն հավասարապես դրսևորում է տարբեր ժանրերում` բնանկար, դիմանկար, կենցաղ, նատյուրմորտ: Դեռևս ուսանողական տարիներին Շաբանյանը հետաքրքրվում է նաև գրաֆիկայով` ստեղծելով օֆորտի մի քանի տպավորիչ աշխատանքներ:

            Շաբանյանը շրջում է Ֆրանսիայի բոլոր շրջաններում` ծովեզրյա Բրետան, Վանդև, ապա` Ֆրանսիայի հարավ և, ամենուր ուսումնասիրելով ծովի կախարդական գաղտնիքները, ստեղծում է մեկը մյուսին չզիջող բազմաթիվ  ծովանկարներ:

            1894թ. Առաջին ցուցահանդեսը Ֆրանսիայի արվեստագետների Սալոնում:

            1896թ. ցուցադրվում է Փարիզում կազմակերպված Սալոնում:

            1898թ. ցուցադրվել է <<Ժորժ Փըտիի>> պատկերասրահում, որտեղ  ցուցադրել է իր նկարներից 60-ը:

            1900թ. Աշխատանքների ցուցադրումը Փարիզի <<Ժորժ Փըտիի>> սրահում:

            Նույն թվականին Հովհաննես Այվազովսկու  և Գևորգ Բաշինջաղյանի հետ մասնակցում է Փարիզի համաշխարհային ցուցահանդեսի ռուսական բաժնում: Ներկայացվել է <<Ծովափ>> և <<Ծովանկար լուսնյակ գիշերով>> կտավները:

            Շաբանյանը դառնում է Փարիզի <<Ծովային նկարիչների ընկերության>> հիմնաիրներից մեկը:

             Նա պարբերաբար մասնակցում է տարբեր արվեստների ու գրական խմբավորումներին , որոնք կազմակերպում էին թե Ֆրանսիայում և թե այլ երկրներում:

            1902թ. Շաբանյանն արժանանում է ֆրանսիական ակադեմիայի սպայի տիտղոսին:

            Շաբանյանը օֆորտի մեծ վարպետ է: Ուսանողական տարիներից օֆորտով  հրապուրված  Շաբանյանը պրպտումների ընթացքում ավելի ու ավելի է հմտանում այդ մարզում, առավել ևս` գունավոր օֆորտի: Եվ դա էլ առիթ է հանդիսացել Փարիզում կազմակերպելու <<Գունավոր փորագրության ընկերություն>>, որի հիմնադիրներից մեկը Շաբանայանն էր:

            Ֆրանսիական կառավարությունը  Փարիզի Լյուքսեմաբուրգի թանգարանի համար գնում է <<Լուսնի լույսով>> աշխատանքը , իսկ պետական այլ հաստատությունների  համար` <<Վերջալույսը Բրետանում>>, <<Ալիք>> և  <<Ծովախեցգետին որսացող կանայք>> գործերը:

            1905թ. Անհատական ցուցահանդես Փարիզի  <<Ժորժ Փըթիի>>  ցուցահանդեսում:

            Շաբանյանն անհատական ցուցահանդեսներ  է ունեցել Ալեքսանդրիայում և Կահիրեում:

            1907թ. աշնանը Փարիզի <<Իլյուստրասիոն>> հանդեսը, գունավոր տպագրում է Շաբանյանի <<Խեցգետին որսացող կանայք>> նկարը (այն գնվեց Փարիզի Լյուքսեմբուրգի  թանգարանի համար):

            Ֆրանսիական կառավարությունը Ա. Շաբանյանին պարգևատրում է <<Պատվո լեգեոն>> շքանշանով:

            1910թ. Մասնակցություն Բրյուսելի գեղանկարչության և քանդակագործության  միջազգային ցուցահանդեսներին:

            1913թ.- Շաբանյանը ցուցադրվում է Փարիզի գեղարվեստական Սալոնում: Այնտեղ ներկայացնում է <<Ժայռերին բախվող ալիքները>>  աշխատանքը:

            1913թ. Անհատական ցուցահանդես  Փարիզում, ուր ցուցադրվել է հիսունվեց աշխատանք, դրանցից տասնչորսը` յուղանկար, մյուսները` կավճանկար:

            1917թ. Փարիզ, անհատական ցուցահանդես:

            1917թ. Ֆրանսիական կառավարությունը  Փարիզի Լյուքսեմբուրգի  թանգարանի համար Շաբանյանից գնել է <<Լուսնի լույսը>> և <<Ծովանկար>> գործերը:

            Նույն թվականին անհատական ցուցահանդես Լոնդոնում: Լոնդոնում կազմակերպած ցուցահանդեսի առիթով, անգլիական <<Ստուդիո>> հանդեսը տաղանդավոր արվեստագետին նվիրել է բազմաթիվ հոդվածենր:

            Շաբանյանի` Լոնդոնում կազմակերպած ցուցահանդեսի ժամանակ արքայադուստր  Թեքի և Անգլիայի թագավորի զարմուհու  կողմից գնվել է նկարչի <<Խեցգետին որսացող կանայք>> նկարը:  Ասենք, որ Շաբանյանը բազմիցս է անդրադարձել  այդ թեմային թե կտավի վրա և թե գունավոր փորագրությամբ:

            Ֆրանսիական կառավարությունը  համաշխարհային խաղաղության պայմանագրի համար ալբոմ է նվիրում ԱՄՆ-ի նախագահ Թ. Վիլսոնին: Ալբոմում  վերատպվում են Ֆրանսիայի հիսուն լավագույն նկարիչների գեղանկարչական աշխաանքները, որոնց մեջ իր տեղն է գտնում Շաբանյանի ջրաներկ սմեկ աշխատանքի վերատպությունը:

            1920թ. Անհատական ցուցահանդես Փարիզի <<Ռյու դե Սեզ>> սրահում:

            1923թ. Փարիզի Սալոնում ցուցադրվում է Ա.Շաբանյանը, Կ.Ադամյանը, Հ.Ալխազյանը, Վ. Մախոխյանը, Է. Շահինը և Հ. Փուշմանը:

            1926թ. Փարիզի <<Ժորժ Փըտիի>> պատկերասրահում կազմակերպվում է Շաբանյանի աշխատանքների հերթական ցուցահանդեսը:

            1929թ. Ա.Շաբանյանն իր  անհատական ցուցահանդեսն է կազմակերպում Մարսելում:

            1926-1930 թթ. Շաբանյանը պարբերաբար մասնակցել է հայ նկարիչների կազմակերպած <<Անի>> միության ցուցահանդեսներին:  1939 թ. ցուցադրվում է Փարիզի Սալոնում, 1943թ.` Անկախների Սալոնում:

            1949թ. Ա.Շաբանյանը մահկանացուն  կնքեց  Փարիզում:

Reference

1. Ara Hakobyan, “Arsène Chabanian”, Poligraph Business publishing house,  144 page, Erevan 2009, printed in Armenia by Tigran Mets Publishing House.

 Ара Акопян, “Арсен Шабанян”, типография Полиграф бизнес, 144 ст., Ереван 2009, напечатано в типографии издательства “Тигран Метц”.

Արա Հակոբյան,  վերնագիր ---- <<Արսեն Շաբանյան>>,  Պոլիգրաֆ Բիզնես հրատարակչություն, 144 էջ, Երևան 2009, տպագրվել է Տիգրան Մեծ հրատարակչատանը:  

Vardan Makhokhian (1869-1937)

 Vartan Mahokian was born on May 31, 1869, in the maritime city of  Trebizond.

           The family of Vartan Mahokian was  known in Trebizond for its wide interests and its peculiar attitude towards education. His father, Aristakes Mahokian  was a merchant and a most cultivated man. He had  two daughters and four sons and every  one of them was being instructed.

            In 1875 Vartan Mahokian entered the local Armenian school, which had been founded in 1840. He spent  his young years in civilized surroundings, being  brought up according both to the norms of European education and national spirit.

            The curriculum of the school  included also a course of painting and Vartan never stopped drawing.

            In 1882, Aristakes sent the thirteen  years old Vartan and his elder brother Chrishtopher  to study in the  newly opened school of Karin.

            During his years at the Sanassarian School Mahokian came to the firm  conviction that he would become a painter. His vocation was obvious to everybody. His  drawings were  admired by his teachers and fellow students, especially  fine  seascapes, made by Indian ink and quill.

            However,  Vartan Mahokian was not only a painter. Documents about him mention his being a good- tasted musician. But it is known  for certain that in his years in Sanassarian School he  learned music and got skilled in it. Mahokian studied  violin  for almost  five  years  and mastered it.

            Contemporaries gave evidence  that in a relatively  short time Mahokian  learned to play with such a profound comprehension and good taste that his pedagogues were in doubt whether he must choose the  profession of painter or of musician.

            Five years of studying in Sanassarian School developed Mahokian into  devoted patriot. In 1887 Vardan went back to Trabizond and spent several years there.

            In 1891 Mahokian, who was then 22 years old, left for Germany and entered there  the Landscape Department of the Berlin Academy of Fine Arts. There he studied for three years under the guidance of Professor Yevgueni Brakht and Hans  Frederic Gade, a Norwegian marine painter.

           

             In 1894 Vartan Mahokian  graduated with honors from  the Berlin Academy  of Fine Arts  and Professor Hans Frederic Gade  presented him one of  his  studies  as a souvenir.

            The fame he already had in the Berlin milieu, as well as the warm attitude of the Academy professors and students were good reasons for the young painter to stay  in Berlin.

            Mahokian  was also preparing to participate in annual 1895 Berlin Exhibition, which was organized under  the immediate  patronage of the Imperial Chancellery. Mahokian’s works were  accepted unconditionally.

            Mahokian some material advantages, too, as he indended to go to a trip to Russia, the Crimea and his native  town of Trabizond.

            Both in personal and professional aspects this trip  changed  the destiny of the young painter and,  very impresssed by the  Russian nature, he created a series of masterpieces.

            After Theodosia, Mahokian went to his  native town. On his way he realized his old dream to meet Hovhannes Ayvazovski.

            In 1900 a big exhibition was organized in Berlin and Mahokian showed there some of his paintings done during his journeys, notably Monastery in Trebizond, The Island of Bornholm, Sunset  on the Black Sea, Winter in Caucasus and some others.

            In general, the 1900-s were  years  of great activity  for  the young Mahokian. He had exhibitions in Berlin and the local Art Club of Cairo, which were praised by the art loving public.

            

           At the  beginning of the 1900-s Mahokian participated, besides Cairo, to several exhibitions in  Germany, France and Italy.

            In 1904 an interesting event happened  in Mahokian’s life: he  became an active member of the Artists Union of Berlin. Being  one of the twelve members  of  this  Council was the evidence of his talent recognition. The honorary chairman of the Council was the emperor Wilhelm II, a willful and austere person, who however admired the art of the young and talented Armenian painter.

            On May 15, 1907, in Berlin  Mahokian participated with  twelve  works  in the exhibition called “German Army, Navy and Foreign Colonies”. The members of the imperial family, State ministers and other high level figures attended that prestigious manifestation. Works presented by Mahokian were mainly seascapes. Visitors paid special attention to the picture Tempest near Sebastopol.

            He was elected member of the commission selecting paintings for the big annual exhibition of Berlin.

            These recognition and fame allowed the painter to open a painting teaching studio in a large and sumptuous atelier in Berlin, even two of them, which were frequented by young German talented painters.

            Mahokian’s subject of interest is the nature; he is the singer of the nature. The human being, as factor  and important component, is mainly absent of  his paintings or seen very rarely, in the second role and imperceptible, as a detail completing the natur image. There are essential differences  in the organization of the picture surface, the entity of light system and especialy in the peculiarities of color and plastic treatment of things and figures.

We are deeply  convinced  that  Vartan Mahokian used also symbolist images to reveal fully his thoughts, his emotions and his artistic  credo, but working on them and making them correspondent to his personal notions.     

Mahokian accepted the eternal idea of symbolism. It’s not accidental that  daily details and even mortal human beings are  absent from his paintings.This mentality  can explain the meditative sense of mystics, allegories, love, death, sufferings, expectance and destiny in Mahokian’s art. That can help  us to understand the  impression of hidden mystery and eternity, which lies under  the superficial  simplicity of seemingly plain landscapes.

From 1914 to 1918  were years full of tragic events for the Armenian people. Very little is known about  Mahokian’s life and activities during these four years.

Under the tragic impression of the genocide  with  its innumerable victims, as well  as his own realtives’ death, in 1915-1917 Mahokian composed as a protestation an ample symponic tableau entitled The Sobbing of Armenia. For the first time it was performed on january 13, 1918, in Monte Carlo. Later this impressive work by Mahokian was played on the  musical stages of many famous European cities.

Vartan Mahokian  left  Germany to go first London and later to settle forever in Nice (France). Leaving the active cultural life of   Paris, London and Berlin, he chose for himself a calm and quiet place.

And the same year, in 1918, he  presented there the first exhibition of his works, which was marked, among others, by the famous French art critic Camille Mauclair.

V. Mahokian’s participation in the Paris Salon of 1921 was of great importance for his artistic career. He presented two works: Storm in Le  Cattégat and Russian Steppes, which were  widely commented in the French press.The Storm  in Le  Cattégat was purchased in 1924 by the Museum of Fine Arts of Nice.

Besides the mentioned exhibition, Mahokian donated a pictur  in favor of the victims of a water flood accurred in the southwestern provinces of France. It was sold  by auction for 7000 francs.

In  1922 Vartan Mahokian participated for the second time in the Paris Salon and exhibited only one picture called Wave. The next  year he showed Monaco at the Salon-1923.

Mahokian participated for the last time  in the Paris Salon in 1927 nd presented  a variation of the theme Wave.

Mahokian had to prove  to Paris that he wasn’t  an ordinary painter. This great aim was fulfilled in 1925. The personal exhibition of  Mahokian was opened in the Gallery  Allard. 91 works were presented, among which, besides marines, there were  landscape, especially winter landscapes.

Mahokian was worth praising by Parisians. After the exhibition, the French Govermment gave him the highest award, the “Croix de la Légion d’Honneur” as praise  of his art and for his contribution to French cuiture.

In general, the 1920-s and the  beginning of the 1930-s were years of frequent exhibitions of  Mahokian’s  works. He  participated in the “World Exhibition of Latin Countries Artists” in Toulouse and won the Gold Medal.

In 1927 and 1930, Mahokian participated in paris in exhibitions organized by the cultural union “Ani”, bringing special brillance to them. In february 1929  he exhibited his works  in the Salle Breillat of Nice with other painters, local  or foreign.

In 1931 the personal exhibition  of the Armenian  painter was presented at the splendid  hall of the Palais de la Méditerranée in Nice. It included 65 works. Another exhibition of Mahokian’s works was opened in 1932 in Monte Carlo.

One of the main events of his  life years was his personal exhibition opened in Nice at the beginning of 1936. He showed  forty paintings. After a long  illness, on february 11, 1937, the genius painter passed away in Nice.

Вардан Махохян

(1869-1937)

            Вардан Махохян родился 31-го мая 1869 года в приморском городе Трапизон. Семья Махохянов была известна в Трапизоне своим  особым  интересом к просвещению, к культуре. Отец  будущего художника, Аристакес Махохян, был купцом  и довольно развитым человеком. В семье были две дочери и четверо сыновей, которые получили образование.

            В 1875 году Вардан поступил в местную армянскую школу, которая была основана в 1840 году. С детских лет Вардан Махохян воспитывался как в нормах европейского образования, так и в духе национальной культуры.

            Рисование, в качестве отдельного предмета, входило в учебную программу школы.

            В 1882 году  тринадциатилетнего Вардана и его старшего брата отец посылает в Карин для продолжения обучения в новооткрытом училище.

            В годы обучения в училище Вардан Махохян окончательно  решает стать художником. Его рисунки вызывают всеобщее восхищение, особенно картины моря, выполненные  ченилами и пером.

            Однако Вардан Махохян был одарен не только в области изобразительного искусства но также  и в музыке.

            В годы учебы  в училище, он учился игре  на скрипке и развивал  свои  музыкальные способности на протяжении всех пяти лет обучения.

            За сравнительно короткий промежуток времени Махохян настолько  глубоко изучил скрипичное  искусство и так проникновенно играл, что педагоги училища не были  уверны в какой области искууства он будет продолжать совершенствовать свои знания и умение в музыке или в рисовании.

            В 1887 году Вардан возвращается в Трапизон и несколько лет живет там. Эти годы он полностью посвятил искусству и музыке, и живописи.

             

              В 1891 году,  двадцатидвухлетний Вардан Махохян отправляется в Германию. Он поступает в художественную академию Берлина на отделение пейзажной живописи. Здесь в течение трех лет он учился у профессора Евгения Брахта и у норвежского мариниста Ханса Фредерика Гадэ.

            В 1894 году Вардан блестяще заканчивает Берлинскую Художественную Академию. Профессор  Ханц Гадэ дарит  ему на память один из своих этюдов.

            Приобретенная в Берлине слава, теплое отношение к нему студентов и преподавателей послужили поводом для того, чтобы художник  после окончания Академии остался в Берлине.

            Махохян  готовится  к участию на ежегодной  выставке в Берлине, которая состоялась в 1895 году и была организована при непосредственном покровительстве имперской канцелярии.

            Работы  Вардана Махохяна были приняты на выставку безоговорочно.

            Махохяна предпринял путешествие в Россию, Крым а затем  и в свой  родной город  Трапизон.

            Под непосредственным впечатлением  всего увиденного, художник создал целый ряд первоклассных  пейзажей  русской природы.

            Возвращение в Трапизон. По дороге он осуществил свою давнюю мечту- посетить Ованнеса Айвазовского.

            В 1900 году в Берлине была организована больашая выставка, на которой  Вардан Махохян представил несколько работ, сделанных им во время его путешествия, например – “Монастырь в Трапизоне”, “Остров Борнхолм”, “Торговля на Черном море”, “Зима на Кавказе” и др.

            Вообще, 1900-ые годы явились периодом наиболее энергичной творческой деятельности художника. В это время он открыл свои  выставки  в Берлине, а также в художественном клубе в Каире. Эти  выставки получили широкий резонанс в среде любителей искусства. В эти же годы он участвовал на выставках в Германии, Франции и Италии.

            В 1904 году Вардан  Махохян стал действительным членом Совета художников Берлина. Члеснтво в этом Совете состоявшем из 12-ти членов, было доказательством признания его таланта. Почетным  членом этого Совета был император  Вильгельм II. Он был восхищен живописью молодого и талантливого  армянского художника.

            15 мая 1907 года Махохян представил 12 работ на выставку, организованную “Немецкой сухопутной и морской армией”. На открытии этого авторитетного мероприятия присуствовали члены императоркой  семьи и высокопоставленные государственные сановники. Махохян  представил на эту выставку, в основном, морские пейзажи, среди которых  наибольшего внимания удостоилось полотно “Буря близ Севастополя”.

            Махохян становится членом приемной  комисси, которая ежегодно отбирала работы  для большой выставки, периодически организуемой в Берлине.

            Приобретенные  художником авторитет и признание позволили ему в своей большой и роскошной  мастерской основать две художественные  студии, которые  посещали одаренные  молодые  немецкие художники.

            

           Сфера интересов Махохяна-природа. Он певец природы.Человек, как действенное и важное составляющее природы, у него отсуствует, а если и встречается, то в очень редких случаях и на втором плане, как изображение детали, дополняющей природу. У художника  ощущается существенная разница в трактовке поверхности полотна, он сохраняет  целостность системы освещения и своеобразия цветопластической обработки предметов и фигур.

            Вардан  Махохян для полного выявления и утверждения своего эстетического кредо использовал также об разность символизма, переработав все соотвественно своим индивидусльным представлениям.

            Махохян воспринял идею символической  вечности. Не случайно, что в его полотнах отсутствуют бытовые детали, более того, даже образ человека. Эти умонастроения проявились в творчестве Махохяна отражением всех оттенков чувств, характерных  символизму-мистики  и аллегории, любви и смерти, страдания и восторга, надежды и фатализма. Этим следует обьяснить как бы скрытые проявления таинственности, вечности в простых  и кажущихся ясными композициях.

            

           1914-1918 годы были временем трагических событий в армянской истории-было осуществлено одно из самых ужасных злодеяний- геноцид армянского народа.

            Под впечатлением трагедии большого геноцида, когда в числе пострадавших были и его родные, Вардан Махохян создал большое симфоническое произведение “Стон Армении”. Оно впервые прозвучало 13-го января 1918 года в Монте Карло. После этого симфония Махохяна прозвучала на сценах целого ряда европейских городов.

            Вардан Махохян удалился из Германии. Сперва он отправился в Лондон, а некоторое время спустя устроился на постоянное жительство в Ниццу (Франция). Оставив бурную деятельность в Берлине, Лондоне, Париже, он устроился  на постоянное жительство в сравнительно спокойном  и мирном  уголке.

            В том же 1918 году, организовывается первая выставка его работ, которая  привлекла внимание видного французского искусствоведа-Камила Моклера.

            В творческой  жизни  Вардана Махохяна большое  значение  имело его участие  в выставках в парижском  “Салоне”. В 1921 году  он выстовил в “Салоне”  две работы – “Буря. Катекат” и “Русские степи”. Большое полотно  “ Катекат” было  куплено в 1924 году художественным  музеем  Ниццы.

            Эти годы Махохян одну из своих картин дарит в помощь пострадавшим от  наводнения жителям одной  из юго–западных  провинций Франции. На аукционе эта картина была проданна 7000 франков.

            В 1922 году Вардан Махохян вторично принял  участие на выставке в парижском “Салоне”, представив одну картину – “Волна”. В 1923 году в том же “Салоне” он представил работу “Монако”.

            Вардан Махохян  последний раз принял участие на выставке в “Салоне” в 1927 году, представив еще один вариант своей работы “Волна”.

             

            В мае 1925 года, когда  в художественном салоне  “Аллар” была открыта его персональная выставка. Было представлено свыше 90 работ. В числе них,  помимо морских  пейзажей, были также виды природы.

            Этой выставкой  Махохян завоевал симпатию парижан. После выставки в знак высокой оценки его искусства и большого  вклада, который он внес во французское  искусство, правительство Франции удастоило Махохяна высокой награды- ордена “Почетного легиона”.

            1920-ые годы, вплоть до начала 1930-х годов, были периодом частых выставок произведений Вардана Махохяна. В эти годы он выставлялся также в Тулузе, на всемирной  выставке художников  латинских стран, где он был удастоин золотой медали.

            В 1927 и 1930 годах на выставках, которые  были организованы в Париже художественным союзом “Ани”, Махохян принял участие, придав этим  выставкам особый блеск.

            В феврале 1929 года в Ницце, в залах Салл-Брея, была организована выставке, на которой  участвовали  художники  как Франции, так и других стран.

            В 1931 году в Ницце, в роскошном зале городского  “Пале де ла Медитеране”, была открыта  персональная выставка армянского  мариниста, где были представлены 65 его работ. Следующая выставка его работ была открыта в 1932 году в Монте-Карло.

            Одним из последних событий в его жизни было  открытие в начале 1936 года в Ницце его персональной выставки,  на которой были  представлены  48 его работ. В опубликованном Каталоге этой выставке были восторженные отзывы известных европейских критиков о великом маринисте.

            Гениальный художник скончался 11 февраля  1937 года .

Վարդան Մախոխյան

(1869-1937)

            Վարդան Մախոխյանը ծնվել է 1869թ. մայիսի 31-ին Տրապիզոն ծովափնյա  քաղաքում:

            Վարդան Մախոխյանի ընտանիքը Տրապիզոնում հայտնի է իր լայն հետաքրքրություններով և կրթության նկատմամբ առանձնահատուկ  վերաբերմուքնով: Հայրը` Արիստակես Մախոխյանը, առևտրական էր և բավական զարգացած մարդ: Ընտանիքում կար երկու աղջիկ և չորս տղա, որոնք բոլորն էլ ստանում են կրթություն:

            1875-ին Վարդան Մախոխյանն ընտրվում է տեղի ազգային  դպրոցը, որը  բացվել էր 1840-ին: Վ.Մախոխյանը պատանեկան  տարիներից գտնվում էր  քաղաքակիրթ այդ միջավայրում` դաստիարակելով թե եվրոպական կրթության նորմերով և թե ազգային ոգով:

            Վարժարանի դասընթացների  մեջ մտնում էր նաև նկարչությունը:

            1882թ. տասներեքմյա Վարդանին  և նրա ավագ եղբայր  Քրիստափորին  Արիստակեսն ուղարկում է Կարին` նորաբաց վարժարանում ուսանելու համար:

            Սանասարյան վարժարանում սովորելու ընթացքում Վ.Մախոխյանի  մոտ վերջնականապես ամրապնդվում է նկարիչ դառնալու համոզմունք: Նրա կատարած գծանկարերը արժանանում են ուսուցիչների և իր դասընեկների  հիացմունքին, մանավանդ ճենական մելանով և գրչածայրով կատարած ծովային նուրբ պատկերները:

            Վարդան Մախոխյանը, սակայն, միայն նկարչության սպասավոր չէր:  Նրա մասին եղած նյութերում նշվել է բարձրաճաշակ երաժիշտ  լինելու  հանգամանքը:

            Սանասարյան վարժարանում հնարավորին չափ  սովորել ու հմտացել է երաժշտւթյան  մեջ: Վարժարանում դասավանդվել է երաժշտության առարկան` ջութակ և  դաշնամուր:  Մախոխյանը եղել է ջութակի բաժնում  և ուսման ողջ ընթացքում շուրջ հինգ տարի իր ունակությունը զարգացրել է այդ գործիքի վրա:

            Համեմատաբար կարճ ժամանակամիջոցում Մախոխյանն այնքան խորն ընկալումով  ու ճաշակով է նվագել, մանկավարժները  տարակուսել են, թե արդյոք  Վարդանը  հետագայում երաժշտության մեջ պետք է շարունակի իր կրթությունը, թե նկարչության:

            1887թ. Վարդանը վերադառնում է հայրենի Տրապիզոն և մի քանի տարի մնում այստեղ:

            1891  թվականին քսաներկուամյա Մախոխյանը մեկնում է Գերմանիա և ընդունվում է Բեռլինի գեղարվեստի ակադեմիայի բնանկարի բաժինը: Այստեղ նա երեք տարի շարունակ աշակերտում է պրոֆեսորներ Եվգենի Բրախտին և նորվեգացի ծովանկարիչ Հանս Ֆրեդերիկ Գադեյին:

            1894-ին Վարդան Մախոխյանը փայլուն առաջադիմությամբ  ավարտում է Բեռլինի գեղարվեստի ակադեմիան: Պրոֆեսոր Հանս Ֆրեդերիկ  Գադեն`  իբրև  հիշատակ, Մախոխյանին է նվիրում իր էտյուդներից մեկը:

            Բեռլինյան միջավայրում ձեռք բերած համբավը, ակադեմիայի դասախոսների և ուսանողության ջերմ  վերբերմունքն առիթ են դառնում երիտասարդ  նկարչի` Բեռլինում մնալուն:

            Մախոխյանը պատրաստվում է մասնակցելու գերմանացի պրոֆեսիոնալ նկարիչների բեռլինյան 1895-ի ամենամյա ցուցահանդեսին, որը կազմակերպվում էր Կայսերական  գրասենյակի անմիջական հովանավորությամբ:

            Մախոխյանի գործերն  անվերապահորեն  ընդունում են:

            Վ.Մախոխյանը  ձեռնարկում է ճանապարհորդություն Ռուսաստան, Ղրիմ, ապա` իր հայրենի Տրապիզոն:

            Դրա անմիջական տպավորությամբ ստեղծում է ռուսական  բնության մի շարք առաջնակարգ կտավներ:

            Թեոդոսիայից հետո Վ.Մախոխյանը մեկնում է իր ծննդավայը:

            Ճանապարհին Մախոխյանն իրականացնում է իր վաղեմի իղձը` այցելել Հովհաննես Այվազովսկուն:

            1900թ. Բեռլինում կազմակերպվում է մեծ ցուցահանդես, որտեղ Մախոխյանը ներկայացնում է իր շրջագայությւոնների արդյունքում ծնված գործերից մի քանիսը` մասնավորապես <<Տրապիզոնի միջի վանքը>>, <<Բրոնհոլմ կղզին>>, <<Արևամուտը Սև ծովի վրա>>, << Ձմեռը Կովկասում>> և այլն:

            Ընդհանրապես, 1900-ական թվականները եղել են երիտասարդ Մախոխյանի եռանդուն գործունեության շրջաններից մեկը: Մախոխյանը ցուցահանդեսներ է բաց արել Բեռլինում, Կահիրեում` տեղի Գեղարվեստի ակումբում: Ցուցահանդեսները լայն արձագանք են գտնում արվեստասեր հասարակության շրջանակներում:

            1900-ակաների սկզբներին Մախոխյանը ոչ միայն  Եգիպտոսում, այլ նաև Գերմանիայում, Ֆրանսիայում, Իտալիայում մասնակցել է մի քանի ցուցահանդեսների:

            1904թ. Նա դարձավ Բեռլինի արվեստագետների միության գործուն  անդամ: 12 հոգուց բաղկացած այդ խորհրդի անդամ լինելը ապացույց էր նրա տաղանդի ճանաչման:  Խորհրդի պատվավոր նախագահը կայսր Վիլհելմ II-ն էր, որը հիացած էր հայ երիտասարդ ու տաղանդավոր նկարչի արվեստով:

            1907 թվականի մայիսի 15-ին Մախոխյանը 12 աշխատանքով մասնակցում է Բեռլինում կազմակերպած <<Գերմանական ցամաքային և ծովային բանակի ու գաղթավայրերի ցուցահանդեսին>>:  Հեղինակավոր այդ միջոցառմանը ներկա են գտնվում կայսերական ընտանիքի անդամները, պետական նախարարներ և բարձրաստիճան պաշտոնյաններ: Մախոխյանի ներկայացրած աշխատանքները  հիմնականում եղել են ծովային տեսարաններ:  Ա յցելուների ուշադրությունը  առանձնապես գրավել է <<Փոթորիկ Սևաստոպոլի մոտ>> կտավը:

            Մախոխյանը դառնում է Բեռլինի տարեկան մեծ ցուցահանդեսի աշխատանքներն ընդունող  հանձնաժողովի անդամ:

            Այդ հեղինակությունն ու ճանաչումն էր տաղանդավոր արվեստագետին  իրավունք վերապահել Բեռլինի իր շքեղ ու լայնարձակ  արվեստանոցում բացանելու նկարչության  ուսուցման ստուդիա, նույնիսկ երկուսը, որտեղ  հաճախում էին ընդունակություններով  օժտված գերմանացի երիտասարդ նկարիչներ:

            Մախոխյանի հետաքրքրության առարկան  բնությունն է. նա բնության երգիչ է: Մարդ արարածը, որպես գործոն և կարևոր բաղկացուցիչ, բացակայում է նրա կտավներում ու եթե  հանդիպում էլ է, ապա խիստ սակավադեպ  և գրեթե երկրորդական դերում, աննկատ, ասես բնության պատկերը լրացնող մանրամսն: Էական զանազանություններ կան կտավի մակերեսի կազմակերպման, լույսի համակարգի ամբողջականության ու, հատկապես, պատկերվող առարկաների կամ ֆիգուրների գունապլաստիկ մշակման  առանձնահատկություններում:

            Վարդան Մախոխյանն իր մտքերը, իր հույզերը, իր գեղագիտական դավանանքը  լիակատար  ձևով բացահայտելու  համար օգտվել է նաև սիմվոլիզմի կերպավորումներից`  միայն թե այդ ամենը  մշակելով ու համապատասխանեցնելով իր անհատական  պատկերացումներին:

            Մախոխյանն ընդունում էր հավերժության  խորհրդապաշտական գաղափարը:  Պատահական չէ, որ նրա  կտավներում բացակայում են  կենցաղային մանրուքները, ավելին` նույնիսկ մահականացու մարդ արարածը: Այդ մտայնությամբ պետք է բացատրել սիմվոլիզմին հատուկ միստիկայի, ալեգորիաների, սիրո, մահվան, տառապանքի, սպասումի ու ճակատագրի խոհական զգացումները  Մախոխյան արվեստագետի մոտ:  Դրանով պետք է բացատրել Մախոխյանի մի շարք կտավներում արտաքուստ պարզ ու հասարակ թվացող տեսարանների  խորքում   թաքնված խորհրդավորի և հավերժականի տպավորությունը:

            1914-1918 թվականներին ողբերգական իրադարձություններով լեցուն տարիներ էին հայոց պատմության մեջ:

            Մեծ եղեռնի, անհամար կորուստների, այդ թվում նաև  իր հարազատների ողբերգական եղերագործության տպավորության տակ Մախոխյանը 1915-1917թթ.  ստեղծում է երաժշտական լայնածավալ մի գործ` <<Հայաստանի  հեծեծանքը>> սիմֆոնիկ պատկերը: Այն առաջին անգամ հնչեց 1918 թվականի  հունվարի 13-ին Մոնտե Կառլոյում: Դրանից հետո  Մախոխյանի տպավորիչ  ստեղծագործությունը հնչեց  եվրոպական  մի շարք նշանավո քաղաքների երաժշտական  բեմերում:

            Վարդան Մախոխյանը հեռացավ Գերմանիայից. նախ մեկնեց Լոնդոն  և որոշ ժամանակ անց մշտական բնակություն հաստատեց Նիցցայում (Ֆրանսիա):  Մշակութային եռուն կյանքը թողնելով Լոնդոնում, Փարիզում, Բեռլինում` նա մեկնեց համեմատաբար հանգիստ ու խաղաղ մի անկյուն:

            Նույն տարում էլ` 1918-ին, այստեղ  կազմակերպվում էր իր աշխատանքների ցուցահանդեսը, որին, ի թիվս այլոց, արձագանքում է նաև ֆրանսիացի մեծանուն արվեստաբան Կամիլ Մոկլերը:

            Վ.Մախոխյանի ստեղծագործական  կյանքում երևութային  նշանակություն ունեցավ  նրա մասնակցությունը  Փարիզի 1921թ. << Սալոնին>> երկու աշխատանքներով` << Ալեկոծություն Քատեկատում>> և <<Ռուսական տափաստաններ>>:

            Վարդան Մախոխյանը մի նկար է նվիրում` ի նպաստ Ֆրանսիայի հարավարևմտյան նահանգների ջրհեղեղից տուժածների: Աճուրդի հանված այդ նկարը վաճառվել է 7000 ֆրանկով:

            1922-ին Վարդան Մախոխյանը երկրորդ անգամ է մասնակցում Փարիզի <<Սալոնին>>` ներակայացնելով միայն մեկ աշխատանք` <<Ալիքը>.: 1923-ին նույն <<Սալոնին>> ներկայացնում է <<Մոնակոն>>:

            Վարդան Մախոխյանը վերջին անգամ <<Սալոնին>> մասնակցում է 1927 թվականին` նեկայացնելով <<Ալիք>> թեմայի մեկ այլ տարբերակ:

            1925թ. մայիսին Փարիզի <<Ալլար>> նկարչական պատկերասրահում բացվում է Վարդան Մախոխյանի անհատական ցուցահանդեսը: Ներկայացված էր 91 աշխատանք, որոնց թվում ծովանկարներից զատ կային նաև ցամաքային, հատկապես ձմեռային բնանկարներ:

            Մախոխյանը նվաճեց  փարիզցիների համակրանքը:  Ցուցահանդեսից հետո, ի նշան նրա բարձր արվեստի գնահատման և համաֆրանսիական մշակույթին բերած նպաստի, ֆրանսիական կառավարությունը  Մախոխյանին արժանացրեց  բարձր գնահատականի` <<Պատվո լեգեոն>> շքանշանի:

            Ընդհանրապես, 1920-ական թվականները ներառյալ 1930-ականների սկիզբը, Մախոխյանի ստեղծագործությունների  հաճախակի ցուցադրման շրջանն էր: Նա ցուցադրվում է Թուլուզի լատինական երկրների  արվեստագետների համաշխարհային ցուցահանդեսում, որտեղ և արժանանում է ոսկե մեդալի:

            Փարիզում 1927-1930 թվականներին Մախոխյանը մասնակցեց <<Անի>> գեղարվեստական միության կողմից կազմակերպված ցուցահանդեսներին` առանձին շուք հաղորդելով դրանց:

            1929-ին փետրվարին մասնակցում է Նիցցայի Սայլ-Բրեյա սրահներում կազմակերպած խմբակային ցուցահանդեսին:

            1931 թվականին Նիցցայի <<Պալե  դը լա Մեդիտերանե>> քաղաքային շքեղ սրահում կազմակերպվում է հայ ծովանկարչի անհատական ցոցահանդեսը. ներկայացված էր 65 աշխատանք: Վարդան Մախոխյանի աշխատանքների ցուցահանդեսը  բացվեց նաև 1932թ. Մոնտե Կառլոյում:

            Իր կյանքի վերջի կարևոր իրադարձություններից  մեկը  1936թ. սկզբներին Նիցցայում բացված անհատական ցուցահանդեսն էր: Ներկայացված էր 48 աշխատանք:

            1937թ. փետրվարի 11-ին Նիցցա քաղաքում իր մահկանացուն կնքեց հանճարեղ ծովանկարիչը:

References

author Ara Hakobyan, “Vardan Makhokhian”, Zangak-97 publishing house, 196 page, Erevan 2006.

автор  Ара Акопян, “Вардан Махохян”. Зангак-97 издательства, 196 ст. Ереван 2006.

հեղինակ` Արա Հակոբյան, <<Վարդան Մախոխյան>>, Զանգակ-97 հրատարակչություն, 196 էջ, Երևան 2006:

author Ara Hakobyan, “Vardan Makhokhian, painter of seascapes”, Zangak-97 publishing house, 132 page, Erevan 2004.

автор Ара Акопян, “Маринист Вардан Махохян”. Зангак-97 издательства, 132 ст. Ереван 2004.

հեղինակ` Արա Հակոբյան, <<Ծովանկարիչ Վարդան Մախոխյան>>, Զանգակ-97 հրատարակչություն, 132 էջ, Երևան 2004: